Msze św.
W niedziele: godz. 8.30 (msza św. w języku polskim), godz. 10.00, 11.30,15.00 (w języku łacinskim) i 18.00.
W sobotach: godz. 10.00 i 18.00.
W dni powszednie: godz. 18.00.
Grupy pielgrzymkowe z Polski mogą w uzgodnionym czasie ze swoim kapłanem uczestniczyć we Mszy św.
Adres:
Gedimino g. 1, LT-44332 Kowno, Litwa
Tel. +370 37 201340.
Email: karmelitubaznycia@gmail.com
Kancelaria (w kościele) przyjmuje codziennie od godz. 9.00 do 13.00 i od 15.00 do 17.45
W kościele pracują księża:
Proboszcz – ks. Valdas Paura.
Wikary – ks.
Główne odpusty:
Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny – 15 sierpnia
Podwyższenie krzyża świętego – 14 września (przeniesiony na najbliższą niedziele)
Św. Jana od krzyża – 14 grudnia (przeniesiony na najbliższą niedziele)
Inne nabożeństwa:
Adoracja Najświętszego sakramentu – w piątki o godz. 17.30
Nabożeństwo majowe – godz. 17.30, w niedziele przed sumą
Nabożeństwo czerwcowe – godz. 17.30, w niedziele przed sumą
Nabożeństwo różańcowe – godz. 17.30, w niedziele przed sumą
„Godzinki do Maryi” – w niedziele adwentu godz. 9.30
Droga krzyżowa – w piątki Wielkiego Postu godz. 17.30
Gorzkie żale – w niedziele Wielkiego Postu godz. 11.00
Sakrament spowiedzi – przed każdą Mszą św. i w czasie Mszy
Historia parafii i kościoła
Patrząc od strony Niemna na zbocza Zielonej Góry zauważamy wieże kościoła Św. Krzyża. Miejsce, gdzie on stoi, znajdowało się kiedyś za miastem i było nazywane Podwórkiem Kowna. W roku 1510 Darata Nabiene ofiarowała plac przy Niemnie na budowę świątyni. Ten pierwszy kościółek Św. Krzyża przez długi czas miał prawa kaplicy i był zarządzany przez proboszcza parafii (obecnie katedra).
W XVII w. przy kościele była założona parafia. 23 lipca 1685 r. zastał poświęcony kamień węgielny pod budowę nowego kościoła. Zatroszczył się o to ówczesny proboszcz ks. Kazimieras Zodkievicius. I już 27 czerwca 1700 r. biskup wileński Konstantinas Bzostauskas poświęcił nowy kościół Św. Krzyża. Kościół tradycyjnie jest ustawiony od Wschodu do Zachodu.
Ta świątynia to piękny pomnik dojrzałego baroku. Jest prawie pewne (choć nie potwierdzone przez dokumenty), że kościół, jak i inny kościół – Najświętszego Sakramentu – dominikański, zaprojektował budowniczy klasztoru kamedulskiego w Pazaislys architekt Pietro Puttinis. Jest to budynek z dwoma wieżami na planie krzyża łacińskiego. Na wszystkich czterech fasadach (ich rogi są zaznaczone pilastrami) znajdują się trójkątne frontony; na dwóch również są okrągłe okienka. Taki sam układ obserwujemy w kościele w Pazailsys. Zachodni fronton, który zajmuje przestrzeń pomiędzy wieżami, wieńczy wieżyczka o kształcie kaplicy. Środkową część wież ozdabiają figury świętych. Wieże są zakończone hełmami z krzyżem i małymi wieżyczkami. Niestety, wieże i frontony ucierpiały w czasie wojny północnej (1700 – 1721), przez długi czas były nie ukończone, obite deskami. Frontony ukończono dopiero około 1830 r. , a zbyt niskie wieże jeszcze później – w latach 1895 – 1900.
Szczegółowy opis wnętrza kościoła z 1716 r. odtwarza byłą historię: główny ołtarz zdobią dwie kolumny korynckie, nad którymi umieszczono baldachim. Pomiędzy kolumnami znajdują się figury świętych. W centrum ołtarza wielki krzyż z „figurą Ukrzyżowanego, która jest dobrze wykonana”. Cztery ołtarze boczne również są związane z Męką Jezusa. Kopuła kościoła, zwieńczenie naw i prezbiterium są bogato zdobione freskami. Stacje drogi krzyżowej (16) są namalowane na ścianach kościoła. Do ich wykonania użyto skomplikowanej techniki al fresco. Stacje drogi krzyżowej były tematycznie włączone do kompozycji z Ukrzyżowanym z głównego ołtarza. Obecnie freski z drogi krzyżowej (część jest zniszczona) są zastąpione obrazami olejnymi (J. Jankevicius, 1939 r.).
W drugiej połowie XVIII w. kościół Św. Krzyża należy już do zakonu karmelitów. Przedstawiciele karmelitów bosych w 1706 r. zakupili w Kownie nie daleko od Niemna murowany dom z ogrodem, później jeszcze jeden dom i kilak placów. Wybudowali tam kaplicę pod wezwaniem Św. Teresy z Avila, a w roku 1726 – kościół Św. Eliasza. W roku 1770 karmelici bosi, otrzymawszy zgodę swoich władz oraz biskupa wileńskiego, dokonali układu z władzami miasta Kowna. Zakonnicy zobowiązali się oddać miastu swoje włości, a miasto oddało karmelitom kościół Św. Krzyża (karmelici zapłacili magistratowi za kościół 40 000 złotych). Od 1772 kościół Św. Krzyża należał do karmelitów bosych.
W roku 1831, po szalejącej w mieście epidemii cholery, w klasztorze urządzono tymczasowy szpital. Po pięciu latach, gdy epidemia się powtórzyła, klasztor znowu zamieniono na szpital. W roku 1845 władze Rosji zamknęły i klasztor i kościół. Klasztor przypadł władzy wojskowej, gdzie faktycznie do roku 1970 był szpital. W 1970 r. budynki klasztorne zostały oddane dla fabryki galanterii „Danga”.
W zamkniętym kościele trzymano wozy i ich oporządzenie. Zniszczone zostały barokowe ołtarze, figury, stare obrazy porozrzucano, zaginęło wiele cennych rzeczy. W roku 1880 kościół zamieniono na magazyn wojskowy, ziszczony został chór organowy, ambona, zamurowano boczne okna wybito nowe drzwi.
Mimo tego wszystkiego w roku 1881 staraniem biskupa Kazimierza Beresnevica kościół Św. Krzyża został zwrócony wiernym i znowu został kościołem parafialnym. W latach 1885 – 1898 kościół został uporządkowany: postawiono pięć nowych neoklasycystycznych ołtarzy, ambonę, chór organowy, zawieszono trzy dzwony. W roku 1898 wnętrze kościoła odmalował Bachaufas, a obrazami i freskami zajął się artysta z Tyrolu – Jan Kerle. Kościół jeszcze raz został odmalowany w latach 1925 – 1934.
Obecnie w kościele znajdują się owe odnowione ołtarze, ambona i chór organowy. Dwa ołtarze – Matki Boskiej Bolesnej i Św. Jana od krzyża znajdują się w bocznych nawach. Obydwa obrazy do tych ołtarzy namalował Michał Andriolli. Dwa inne – Matki Bożej z Góry Karmel i Św. Józefa znajdują w bocznych kaplicach.
Najcenniejsza chyba pamiątka tej świątyni, to czczony przez wiernych obraz Matki Bożej z Góry Karmel (koniec XVII, początek XVIII w.). Obraz czczony przez bractwo Św. Szkaplerza.
W roku 1956 Liudas Truikys namalował na zewnętrznych ścianach kościoła dwie kompozycje: „Ukrzyżowanie” oraz „Najświętsza Maryja i Św. Jan”. Chcąc zachować obraz od niszczących wpływów środków transportu obraz „Ukrzyżowanie” został zasłonięty.
Dzisiaj kościół Św. Krzyża zaprasza do modlitwy, gdzie przestrzenne i wygodne wnętrze zapewnia możliwość skupienia i medytacji. Jedna z największych obecnie trosk, to chęć zachowania architektury sakralnej. Do tego potrzeba jednak naszego wkładu i zaangażowania.
